Showing posts with label افسانې. Show all posts
Showing posts with label افسانې. Show all posts

Friday, September 25, 2015

د قام سترګې - افسانه

د خانۀ فرهنګ په دې تالار کښې چوکۍ د سر نه تر اخره پورې ډکې وې، بلکې ځينې کسان ولاړ هم وو.
بهر نرے نرے باران ورېدۀ، موسم ډېر شاعرانه او ماحول ډېر خوشګوار وو، زۀ چې څه وخت د خانۀ فرهنګ په دروازه راننوتم نو نري نري باران په چمن کښې په روانه ډېر خوند کولو، په دې موسم کښې زما هم شاعرۍ ته زړۀ وشو، خو ماته خپله خبره راياده شوه چې ما څو کاله مخکښې د ځان سره کړې وه "د نن نه پس به زۀ شعر نۀ ليکم"، خو موسم دومره خوشګوار وو چې زړۀ مې ټوپونه وهل او بيا بيا يې راته د پېښور په دې شاعرانه ماحول کښې د شاعرۍ دعوت راکوه، په ډېره ګرانه مې په دې دومره شاعرانو کښې خپله د شاعرۍ ښاپېرۍ واپس کوه قاف ته ولېږله او د شاعرانو په دې بنډار کښې ورګډ شوم.
د غونډې د پېل کېدو وخت ٢ بجے ورکړے شوے وو، زۀ چې کله راغلم نو لس دقيقې دپاسه ١ بجه وه، زما تل دا کوشش وي چې چرته هم کومې غونډې ته ځم نو ساعت نيم ساعت مخکښې ځان وررسوم.


په چمن کښې له ولاړو ډلې ډلې شاعرانو سره مې روغبړ شروع کړو او له ځينو سره به مې دوه دوه درې درې خبرې هم کولې. په يوه ډله کښې چې لږ ساعت ودرېدم نو هغوي لګيا وو د يو شاعر په شاعرۍ او ژوند يې خبرې کولې، د شاعر نوم نۀ اخلم خو که څوک يې پېژني نو دومره ورته ډېره ده چې ډېر مشر او لوے شاعر دے او زما خو ډېر خوښ دے، د هغۀ په شاعرۍ نيوکې روانې وې او د هغه په ژوند خو ځينې داسې خبرې کېدې چې زما قلم يې د ليکلو توان نۀ لري.
دوه بجې شوې.
د شاعرانو راتګ او بيا په خپل مينځ کښې ولاړ په ګپونو کښې بوخت ډلې ډلې يو خوا بل خوا په شين چمن کښې ولاړ وو، ځينو لمونځونه کول او ځينې بيا دننه په تالار کښې ناست وو، چاسره چې کېمرې وې نو لګيا وو شريک تصويرونه يې ويستل او چې د چا سره نۀ وې نو خداے دې موبايلې ډېرې لري، ډله ډله او دوه په دوه هر ځاے ښکارېدل چې پړقا پړوق پېل شوے وو.
يوه ډله لګيا وه په خپل مينځ کښې يې په خپلو تخليقاتو خبرې کولې او يو بل ته يې د خپلو تخليقاتو د مراحلو قيصې کولې.
"زما دا شعر خو تا اورېدلے کنه، دا شعر چې ما کله .............. وليده نو يک دم مې له خولې ووته، بيا مې ورباندې پوره غزل وليکه".
"ما چې کومه شاعري په يونيورسټۍ کښې کړې ده، هغسې شاعري ما بل ځاے ونۀ کړه".
"د يونيورسټۍ ماحول د شاعرۍ دے، دلته خو چې څوک شاعر نۀ وي نو هم شاعر شي".
"زما هغه نظم خو به تاسو لوستے وي، دغه نظم چې کله ما تخليق کولو نو په داسې يو حالت کښې وم چې بيانولے يې نۀ شم.............".
هغه د خپل نظم د تخليق د وخت حالت بيانولو خو زۀ ترې مخکښې تېر شوم.
دوه نيمې بجې شوې.
زۀ دننه تالار ته ننوتم، د تالار څلورمه برخه چوکۍ له خلکو ډکې وې، نور بهر نري نري باران ته په شنو کبلو کښې ولاړ وو، ځينو يو بل ته کتابونه ډالۍ کول او ځينو له يو بل سره يادګاري صحنې خوندي کولې. ما په تالار کښې د غونډې د کوربنو لټون وکړو، خو دننه په تالار کښې د غونډې په کوربنو کښې هيڅ څوک هم نۀ وو، واپس بهر راووتم، د لږ ډېر لټون نه پس مې د غونډې يو کوربه راپېدا کړو.
"څنګه چل دے، غونډه به کله پېل کېږي؟".
"ديوان صېب! بس اوس يې شروع کوو".
ما ورته "ښه" وکړل او دننه تالار ته لاړم، غوښتل مې چې په درېم يا څلورم قطار کښې کښېنم، ځکه ماله ډېر وروستو کښېناسته خوند نۀ راکوي، کېدے شي دا به زما نفسياتي مسئله وي.
زما نه مخکښې يو درې ملګري ناست وو، زما په خيال د نوښار نه راغلي وو، زما ورسره سلام دعا وو خو نور مې ورسره داسې خاص خبرې نۀ وې شوې، دواړه په خپل مينځ کښې لګيا وو د يو بل شاعر په هکله يې خپل خيالات څرګندول.
"تۀ ګوره دۀ ته، زما په زمکه يې غزل ليکلے دے او زما يادونه يې هم نۀ ده کړې".
"په کوم غزل؟".
هغه چې ورته د غزل يو دوه شعرونه ووئيل، ماته د موبايل نېټ نه خپور شوے خپل يو غزل راياد شو، کله چې زما دغه غزل د نېټ نه خپور شو نو د نورو ملګرو سره سره راته يو کس ميسج وکړو او وئيل يې:
"زما په زمکه دې غزل ليکلے دے، پکار ده چې زما نوم دې ورسره ياد کړے وے".
ما ورته واپس ميسج وکړو:
"ګرانه! په وړومبي ځل مې ستا نوم واورېدو، نو ستا غزل ما څنګه ولوستو؟".
د هغه ميسج راغلو:
"هر څنګه چې وي، خو دا غزل دې زما په زمکه ليکلے دے".
بيا چې کله ما د غزل دغه زمکه وکتله نو په لسهاوو شاعرانو پرې غزلې ليکلې وه، بلکې د رحمان بابا يو غزل هم په دغه زمکه وو، کېدے شي زما د شاعرۍ نه په توبه ويستو کښې يوه وجه دغه هم وي.
هغه بل ملګري ورته ووئيل:
"دے خو دے غل، زما د يو شعر خيال يې هم پټ کړے دے".
درې بجې شوې.
زۀ له تشنابه راووتم، بهر د باران څاڅکي درانۀ شوي وو، شاعران صاحبان ځينې د ونو لاندې ولاړ وو او ځينې د تالار په ورۀ کښې په ګپونو کښې مصروف وو.
زۀ چې د يوې ډلې خواته ورغلم نو هلته په اخلاقو او ادابو يو زورور بحث روان وو، نوموړي اديبان او شاعران راغونډ وو او د اخلاقو او ادابو کوز پاس يې بيانول، د وخت په پابندۍ او د شاعرانو په ټولنيز ژوند کښې د رول په هکله خبرې کېدې.
"شاعر د قام سترګې دي، کوم څيزونه چې عام اولس نۀ شي ليدلے، هغه شاعر ليدلے شي".
يو بل نوموړي ووئيل:
"شاعر چې څه هم وايي د هغې وروسته يوه پوره قيصه پټه وي، که کله ټولو انسانانو د شاعر په سترګو دنيا ته وکتل نو د دنيا دې ښکلا ته به حېران شي".
يو بل ښاغلي ووئيل:
"شاعران خو اولس ته ژوند ورپېژني".
يو بل محترم زياته کړه:
"شاعران انقلاب هم راوستے شي او د ښکلا يادګارونه هم راښکاره کولے شي".
يو بل پکښې د نورو خبرې ورغوڅې کړې:
"شاعر د وخت قدردان دے او څوک چې د وخت قدر کوي تل هغه کامياب وي".
يو ښاغلے په ډله کښې لږ رامخې ته شو:
"د شاعرانو قدر خو ځکه کېږي چې د وخت په قدر پوهېږي".
يو ځوان ورزياته کړه:
"شاعرانو ته خو هسې د قام سترګې نۀ وايي........".
بل يې خبره غوڅه کړه:
"له شاعرانو علاوه بل حساس په دنيا کښې څوک نشته".
درې بجې او پنځلس دقيقې شوې.
زۀ د تالار په شپږم قطار کښې ناست وم، د غونډې وياند د غونډې د پېلېدو اعلان وکړو او د يو څو مبارکو اياتونو د تلاوت دپاره يې يو قاري صاحب ته بلنه ورکړه.
د قرآن پاک په مبارکو اياتونو غونډه پېل شوه او له هغې وروسته يو يو نوموړے او ښاغلے سټېج ته غوښتل کېده او په سټېج پرتو دولس ديارلس چوکيو کښې يې يوه يوه خپلوله.
تالار نيم ډک وو، لا شاعران صاحبان ورته راروان وو او وروسته خالي چوکۍ يې ډکولې. په دې وخت کښې د غونډې کوربنو د بېلا بېلو هېوادونو نه راغلي پېغامونه ګډونوالو ته واورول، بيا د غونډې کوربنو د غونډې په هکله خبرې وکړې، ورپسې نوموړو اديبانو او شاعرانو په خپل علم خلک منور کول. د غونډې کوربه به پکښې کله کله بهر ولاړو خلکو ته د دننه راتلو اعلان هم وکړو، خو ما ليدل چې په نري نري باران کښې د ونو لاندې يوه ډله کسان ولاړ وو، چې خندا او بړقا خو يې رارسېده نۀ، خو ليدل کېدله.
"غونډه د مقالې اورولو يا اورېدلو ځاے نۀ دے، مقالې په کتاب کښې خوند کوي، نۀ چې په غونډه کښې"، زما په غوږ کښې د برق صېب دا خبره بيا بيا کړنګېده، خو بيا هم غلے ناست وم او د علم د سرچينو نه فېضياب کېدم.
پنځۀ بجې شوې.
زۀ د تالار نه بهر وم، په موبايل مې خبرې کولې، په چمن کښې اوس هم اتۀ لس کسان ولاړ وو چې په خپل مينځ کښې يې ټوکې ټکالې کولې، غالباً راغلي هم دې غونډې له وو، خو تراوسه تالار ته نۀ وو ننوتي، زما ياد شي چې دوه درې ځل ورپسې د غونډې يو کوربه هم بهر راوتے وو، خو دا کسان هم دلته ولاړ وو، يو ملګرے پکښې ما پېژنده هم، ځکه داسې څو غونډو کښې مې ليدلے وو، خو ما پرې څه غرض ونۀ کړو او واپس تالار ته ننوتم، هغه کسان بيا د مشاعرې په نيمه کښې دننه راننوتل، غالباً صرف دې له راغلي وو چې خپله شاهکار شاعري په دې خلکو واوروي، نۀ چې د نورو خبرو او شاعرۍ ته غوږ کېږدي.
د غونډې وياند بدل شو او د مشاعرې اغاز يې وکړو.
د ښکلا او د حسن ستاينې شروع شوې، څوک نرۍ ملا يادوي، څوک سرې شونډې، چا د مرمرينو زلفو داستان راخستے، چا د انقلاب نعره وهلې، څوک د پښتونولۍ قيصه کوي، څوک د اسلام دوستۍ پالنه کوي، څوک بيا د جانان او رقيب په قيصه کښې ښکېل دي.
درې دقيقې دپاسه اووۀ بجې شوې.
وياند ووئيل:
"چونکې وخت ډېر کم دے نو زۀ به فقط درې شاعران راغواړم او بيا به د سټېج په لور ځم".
د يو شاعر نوم يې واخست چې سټېج ته دې راشي او د دوو نورو نومونو يې واخستل چې دوي دې ځان تيار ساتي چې د خپل کلام اورولو دپاره راشي. هغه شاعر د سټېج په لور روان شو، لس پنځلس کسان مې وليدل چې د تالار نه پاڅېدل، په تېزه تېزه يې څه وئيل هم او بهر روان وو، د غونډې يو کوربه ورپسې ورپاڅېده او بهر ووتل، دا هماغه کسان وو چې بهر يې بړقا او خندا کوله او بيا وروسته په مشاعره کښې تالار ته راننوتل.
ما هم خپل بېګ ته لاس کړو او په غاړه مې راواچولو، د بهر په لور روان شوم، د تالار په دروازه کښې يو کوربه ودرولم، وئيل يې:
"ديوان صېب! بس لږ ساعت کښېنه، چاے به وڅکې نو بيا به ځې".
او ډوډۍ خو ما د غرمې هم صحيح نۀ وه خوړلې، زۀ بيا په يوه چوکۍ کښېناستم، بهر چمن راته صفا ښکارېده، هغه لس پنځلس کسان مې له دې ځايه ليدل، چې د کوربه سره لګيا وو، ټول ډېر په غصه کښې وو، زۀ خو لږ ساعت له وويرېدم چې په جنګ نۀ شي. بيا مې خپل پام د سټېج په لور راواړولو.
اووۀ نيمې بجې شوې.
له کوره راپسې زنګونه راروان وو، چې په سټېج مې ناست مېلمانۀ وشمارل نو لا پکښې يوولس کسان ناست وو، ما سوچ وکړو چې يو يو کس هم لس لس دقيقې وخت واخلي نو په دوه ګېنټو کښې نۀ ختمېږي او بيا ډېره ګرانه هم ده چې په لس دقيقو کښې د يو کس خبرې ختمې شي.
د غونډې بلنه مې په بېګ کښې پرته وه، هغه مې راواخيسته او پرا مې نسته، پکښې يې ليکلي وو:
"د غونډې وخت: د ٢ بجو نه تر ٥ بجو پورې".
بېګ مې تر غاړې کړو او له تالاره ووتم.

١٧ مۍ ٢٠١٥ء
پېښور

Saturday, September 19, 2015

خدمت؟

ما ټوله شپه د هغه په خبرو سوچ وکړو.
د هغه خبرې مې په ذهن کښې چورلېدې راچورلېدې، ډېرې نا اشنا شان خنداګانې مې په غوږونو کښې کړنګېدلې او خوب ته يې نۀ پرېښودم.
زما شپږ اووۀ کاله کېږي چې زۀ ادب ته راغلى يم، تراوسه د يو طالب علم په حېث لګيا يم او ليکل کوم، زما د خوښې صنف افسانه ده او تل مې افسانه ليکلې.
ما د خپلو افسانو مجموعه راغونډه کړې وه، کومې افسانې چې زما خپله خوښې وې هغه ټولې شپږ افسانې کېدې او د اويا مخونو نه زياتې نۀ وې، زما دا خيال وو چې درې څلور نوموړي اديبان چې راته په دې ليکل وکړي او بيا ورسره زما خپل ليکل هم شي نو مخونه به يې د سلو مخونو نه واوړي، بس خو پوره کتاب شو او بيا به يې چاپ کړم.


ما چې کله خپل کتاب په ترتيب کړو نو بيا مې يو څو نوموړو اديبانو ته ورکړو او هغوي پرې ليکل شروع کړل. دوه درې مياشتې به تېرې شوې وې چې د هغه څلورو واړو مشرانو ليکل راته راورسېدل، ليکل يې ډېر ښه کړي وو او ډېر څه يې پکښې داسې ويلي وو چې ما يې تصور هم نۀ وو کړى، يو پېراګراف يې تاسو هم ولولئ:
"د رحمت ديوان افسانې په پښتو ادب کښې يوه نوې اضافه ده، داسې اضافه چې پښتو ادب به پرې تل وياړ کوي، ځکه چې کوم موضوعات ښاغلي افسانه نګار خپل کړي دي نو ډېر ښه ليکل يې پرې کړي دي او ځينې خو داسې هم دي چې تراوسه پورې پرې په پښتو ادب کښې چا قلم نۀ دى پورته کړى، دا د پښتو ادب يو لوى خدمت دى چې د داسې افسانو اضافه پکښې وشي".
د بل هم يو پېراګراف ولولئ:
"ما چې کله دا ټولګه ولوسته او بيا مې افسانه نګار په خپل نظر کښې راوستو نو ما يقين نۀ شو کولى چې ګني دا افسانې دۀ ليکلي دي، ځکه چې دومره ښکلې او خوندوې افسانې او بيا داسې ښکلي ښکلي موضوعات، دا خو د پښتو ژبې او ادب دپاره ډېره ګټوره مجموعه ده".
بس بخښنه غواړم، خو زما په خيال د درېم په خبرو کښې هم د لوستو څه شته:
"په نثر کښې افسانه داسې ده لکه په شاعرۍ کښې چې غزل دى، په افسانه ليکلو کښې ډېر کم خلک کامياب شوي دي چې ډېرې ښې ښې افسانې يې ليکلي او زۀ په دعوې سره ويلى شم چې په هغوي کښې يو رحمت ديوان هم دى".
چې د دې درې نوموړو خبرې مو واورېدې او بيا هم غصه نۀ شوئ، نو دا څلورم ولې نۀ اورئ، د دۀ هم يو پېراګراف بايد اوس تاسو ولولئ:
"د پښتو ژبې او ادب د خدمت لپاره چې داسې ځوانان مټې رابډوهي نو بيا به پښتو ضرور ترقي کوي، دا هم د داسې ځوانانو کمال دى چې پښتو يې دې ځاى ته ورسوله، په پښتو افسانه کښې به دا مجموعه يوه ډېره ګټوره اضافه وي او تل به پرې پښتو درنه ښکاري".
د دې څلورو واړو مقالو له لوستلو وروسته ماته ځان يو ډېر لوى علامه ښکاره شه، نۀ پوهېدم چې زما په افسانو کښې هم دومره څه شته او يا ما هم د پښتو ژبې دومره خدمت وکړو، دوي چې څه ليکلي وو دا تراوسه زما په تصور کښې هم نۀ وو او نه ما کله داسې سوچ کړى وو، زما له زړۀ ورته بې شمېره دعاګانې ووتې.
پرون چې د کوم کتاب مخکتنه په پرېس کلب کښې وه، هغه هم د افسانو مجموعه وه، ماته هم بلنه راغلې وه نو زۀ هم ورغلى وم. په کتاب بې شمېره مقالې ليکل شوې وې او ځينو کسانو پرې نظمونه هم ليکلي وو. کتاب ما لوستى وو او په کتاب مقالې مې اوس اورېدې، په کتاب هم ډېر ليکل شوي وو او دلته هم پرې ډېر ويل روان وو. د کتاب په افسانو يو نوموړي ليکوال په خپله مقاله کښې وويل:
"ما د افسانو ډېرې مجموعې لوستې دي خو دا مجموعه ډېره ځانګړې ده، په دې کښې چې کوم موضوعات راغونډ شوي دي او بيا څومره په ښکلي انداز ليکل شوي دي، نو يقيناً چې په پښتو ژبه او ادب کښې يوه ګټوره اضافه ده او د پښتو افسانې ډېر لوى خدمت دى".
د کتاب او د ليکوال نوم يې درته نۀ اخلم، خو لږه شان پېژندګلو يې درسره کوم، کېدى شي تاسو يې هم وپېژنئ.
دا ښاغلى په يوه سرکاري اداره کې د پښتو استاذ په حېث د پښتو لپاره کار کوي، اويا زره روپۍ د مياشتې تنخوا اخلي، دغې اداري ورته خپل کور او موټر هم ورکړى دى، څلور يې د افسانو مجموعې چاپ دي، دوه د شاعرۍ کتابونه، درې تحقيقي او دوه يې په فن او شخصيت باندې ليکل شوي دي. ما داسې اورېدلي دي چې ځينې کتابونه يې په خلکو ليکلي دي او بيا يې په خپل نوم چاپ کړي دي. ګناه دې يې د ويونکي په غاړه وي.
بېګا چې زۀ کور ته راغلم نو په خپلې افسانوي مجموعه مې ليکل شوې څلور واړه مقالې يو ځل بيا د سر نه تر اخره پورې ولوستې، په مخکتنه کښې د اديبانو خبرو مې په غوږونو کښې کړنګا کوله.
ټوله شپه راله د دې غمه خوب رانۀ غلو، دا ټولې خبرې مې په ذهن کې ګډې وډې روانې وې، داسې مې محسوسوله چې دا ټول لفظونه په ما پورې خاندي، لفظونه راته په دېوال باندې منډې وهي، ټوکې راپسې کوي او ما خوب ته نۀ پرېږدي.
د شپې په اخري پېر کښې چې کله مې سترګې ورغلې، نو څه ګورم چې يو دربار لګېدلى دى، پښتو بره ناسته ده او زۀ ورته لاندې لاسونه تړلى ولاړ يم، زما يوه يوه افسانه راځي او په ما ګواهي ورکوي، د لفظونو يو لوى غوېمنډ راجوړ دى او زما تماشې ته ولاړ دى، ځينې راپسې اوازونه کوي او ځينې راپورې خنداګانې کوي، ځينې له خندا شنه شوي دي او ځينې له قاره سره اوختي دي، د ټولو ګواهانو او زما د افسانو د ثبوتونو نه وروسته پښتو دا اعلان وکړو:
"چونکې دې افسانه نګار ټول عمر زما د خدمت دعوې کړي دي، صرف په دې خاطر چې ځان ته نوم پېدا کړي، شهرت ترلاسه کړي، د خپل نوم پېدا کولو دپاره يې ټول عمر په ما ملنډې وهلي دي، نو د دۀ سزا دا ده چې...................".
او زما سترګې بيا خلاصې وې، بق بق مې بره لاندې، اخوا دېخوا وکتل، خو هيڅ هم نۀ وو، ليپ ټاپ مې هم داسې لګېدلى پروت وو، زر راپاڅېدم او خپله مجموعه مې راواړوله، څلور واړه مقالې مې يو ځل بيا د سر نه تر اخره پورې ولوستې، د لفظونو د خندا ګډوډ اوازونه مې په غوږونو کې بيا کړنګا شروع کړه، اخر چې د خندا اوازونه د برداشت نه بهر ووتل نو څلور واړه مقالې مې سيليکټ کړې او په ډيليټ مې ګوته کېښوده، بيا مې د کتاب په وړومبۍ پاڼه وليکل:
"ګرانو لوستونکو! دا افسانې نۀ ما د پښتو ادب د خدمت دپاره ليکلي دي او نۀ دا چې پښتو ژبه دومره خواره ده، زۀ د پښتو ژبې ډېر منندوى يم چې ماته يې په خپله جولۍ کښې ځاى راکړو او ماله يې دومره وس راکړو چې زۀ دا خپل مات ګوډ ليکل په پښتو کښې وکړم، که څوک يې په دې خاطر ګوري چې ما د پښتو خدمت کړى نو نۀ دې يې ګوري، ځکه چې زۀ د پښتو خدمت نۀ شم کولى، بلکې پښتو زما خدمت کوي چې ماته يې خپل لفظونه راکړي او زۀ په هغه لفظونو کښې خپل احساسات خلکو ته رسوم".
د سحر رڼا خپلې وزرې غوړولې وې، د لمر سترګې زمکې ته تودوالى وررسولى وو، په دې وخت کښې مې په موبايل زنګ راغلو، اوکى مې کړو:
"هيلو".
له بل لوري غږ راغلو:
"السلام علېکم، رحمت ديوان خبرې کوئ؟".
"وعلېکم سلام، او ګرانه، تاسو څوک؟".
هغه له ځواب ورکولو سره ترې ما هم پوښتنه وکړه. هغۀ وويل:
"زۀ صدر روف د غږ راډيو واشنګټن نه خبرې کوم".
ما ورته وويل:
"ښه ډېر ښه، زۀ مو څه خدمت کولى شم؟".
هغه وويل:
"مونږ ستاسو په ادبي خدمت يوه خپرونه کول غواړو.....".
ما يې خبره ورپرې کړه:
"خدمت؟؟؟؟".
زما په دې پوښتنه هغه حېران شه، له حېرانتيا ډک غږ يې راغلو:
"او خدمت..........."
او ما ښه وخندل، ښه ډېر مې وخندل.

Friday, December 6, 2013

ادراک - افسانه

"ښاغلي جان ګل پتمن ته خواست دے چې خپله افسانه وړاندې کړي".
په کوټه کې دا اواز د يو سر نه تربل سره  خور شۀ، د ټولو ناستو کسانو سترګې د جان ګل پتمن په لور راتاو شوې، د ګرمۍ دَ لاسه ټول په خولو کښې ډوب وو او دوه درېو پکښې کتابونه لکه د ببوزو ځان ته وهل، د چا سره چې کتاب نۀ ؤ نو هسې به يې ګرېوان اوږو ته رسولو، بجلي نۀ وه او پکے داسې ولاړ ؤ لکه چې د تاوېدو چل ترې هېر شوے وي، بهر سور تړق ؤ چې د زمکې نه يې هم د اور لمبې پورته کولې او دننه په خولو کښې ډوب ناست کسان د جان ګل پتمن افسانې ته غوږ وو.

"زما د افسانې عنوان دے "انسان".
جان ګل پتمن خپله افسانه اختتام ته ورسوله، يوه اوږده ساه يې راښکله، په دسمال يې د تندي او د مخ خولې وچې کړې، په ناستو کسانو يې يو نظر تېر کړو او بيا د صدارت په چوکۍ ناست داؤد پرېشان چې په پښتو افسانه کښې يې لوئے نوم لرلو او ډېر ښۀ شاعر ؤ، د بلوچستان نه پېښور ته څۀ ذاتي کار پسې راغلے ؤ خو جان ګل پتمن چې ورسره د پخوا نه سلام دعا وو، دې غونډې ته په ډېره کلکه راغوښتے ؤ، د جان ګل پتمن دا خيال ؤ چې ګني زما په افسانه د داود پرېشان نه بل څوک ښۀ پوهېدے نۀ شي او هم دے به پرې ښه رڼا واچوي، ورته يې په ژور نظر وکتل، ورسره خوا ته ناست سيد خان مجنون چې د نظامت چارې يې په لاس کښې راټينګې کړې وې، مرۍ تازه کړه.

"افسانه تاسو واورېده، که څوک پرې څه وئيل غواړئ نو د صدر صېب په اجازت پرې خبرې کولے شئ".
جان ګل پتمن چې شاعري ورته د پلار نه په ميراث کښې پاتې شوې وه، پلار يې د دې سيمې لوئے شاعر ؤ او دۀ هم خپل درې کتابونه د چاپ د مرحلې نه راتېر کړي وو، لويو لويو مشاعرو ته به بللے کېدۀ او د خواو شا په شاعرانو کښې يې لوئے نوم لرلو، خو چرته يې نثر نۀ ؤ ليکلے او دا ځل يې اووۀ ورځنۍ تنقيدي غونډې ته خپله وړومبۍ افسانه وړاندې کړې وه، اګر چې په خپلو درې واړو کتابونو يې هم د يو مخ نه زيات ليکل نۀ وو کړي او هغه هم صرف د مننې ليکل چې به د نومونو نه ډکه وه.

"داسې ښکاري چې په افسانه څوک څۀ وئيل نۀ غواړي؟".
د صدارت په چوکۍ ناست داود پرېشان د ناستو کسانو نه د خاموشۍ خپسه پاڅوله، د ټولو نظر د داود پرېشان په لور لاړو، ځينو چې خولې يې پاکولې، دسمالونه لاندې کېښودل، بيا يې د يو او بل شکل ته کتل چې څوک به وړومبے کېږي، خو ټول غلي او خاموشه ناست وو، داسې ښکارېده چې يا له خوبه راپاڅېدلي وي يا ګرمۍ او د بجلۍ نشت والي خراب کړي وي او يا افسانې چرته بلې دنيا ته رسولي وي.

"زما خو افسانه ډېره زياته خوښه شوه".
غريب غم وهلي په افسانه خبره شروع کړه، غريب غم وهلے د جان ګل پتمن تقريباً شاګرد هم ؤ، د شاعرۍ د اصلاح دپاره به تل د هغۀ خوا له تلو، دواړه به اکثر يو ځائے هم  وو، اوس اوس يې د کتاب د چاپ کولو اراده کړې وه او خپله شاعري يې راغونډه کړې وه او د دوه درې ليکونکيو نه يې پرې د ستاينې ليکل اخستل.

"پتمن صېب! نه زمونږ هم دا توقع کېدے شي، په افسانه کښې د پښتنو د بدبختۍ ذکر شته، د دهشت ګردۍ حواله پکښې شته، ګراني، بېروزګاري او ډېرو مسئلو ته پکښې اشاره شوې ده، څه رنګ چې يې افسانه د يو انسان نه چاپېره چورلي او  هغه ته دا ټولې مسئلې ورپېښېږي او هغه په مخ روان وي، ډېره په ښکلي انداز ليکل شوې ده او د هم داسې افسانو پښتو ادب ته ضرورت دے، که چرته پتمن صېب هم داسې ليکل جاري وساتي نو يقيناً چې د پښتو ادب دا تشه جولۍ به هم ډکه شي".

جان ګل پتمن غريب غم وهلي ته په ښه نظر وکتل، دۀ هم ورته احتراماً سر راټيټ کړو او ډاډ يې ورکړو چې ګني ستا په څېر افسانه بل څوک نۀ شي ليکلے.

"افسانه واقعاً چې د ستائيلو ده".
دا اواز د جان ګل پتمن د نزدې يار نصيب درياب ؤ، نصيب درياب د دې يوې ادبي ټولنې نائب صدر هم ؤ او د خوا و شا سيمو په ادبي غونډو کښې به يې ډېرې منډې ترړې هم وهلې، په هره غونډه کښې به موجود ؤ.

"په پښتو ادب کښې چې داسې افسانه نګاران راپېدا شي نو مونږ به د اردو ادب سره سيالي وکړے شو، که ستاسو خيال وي نو په څومره ښکلې او ساده انداز کښې يې مونږ ته انسان راپېژندلے دے چې خدائے پاک ورته اشرف المخلوقات وئيلي دي، داسې نۀ ښکاري چې ګني دا به د پتمن صېب وړومبۍ افسانه وي، په هم داسې افسانو مونږ خپل ادب ته وده ورکولے شو".

ناستو کسانو به کله جان ګل پتمن ته او کله خبرو کوونکو ته کتل، د چا مخونه سرۀ شوي وو او څوک په دې سوچ کښې وو چې په افسانه ځان پوهه کړي، ځينې پکښې خپلو مخو ته پرتو کاغذونو ته کتل او ځينې په هم هاغه زړه مشغله کښې لګيا وو د ځانه يې خولې وچولې او ببوزي يې وهل.

"ستاينه يې کوو"، "د درياب صېب د خبرو تائيد کوو"، "ډېره ښه افسانه ده" او داسې نور اوازونه راپورته شول، په دې تنقيدي غونډو کښې يوه خبره دا هم وي چې وړومبے تن کومه خبره شروع کړي نو ټول بيا د هغۀ تائيدونه شروع کړي، داسې ښکاري چې د دوي سره بيا نور خپل څۀ نۀ وي.

په دې ساعت کښې بجلۍ راغله  خو داسې راغله لکه چې نۀ وي  راغلے ځکه چې لا پکو په تاوېدو کښې زور نۀ ؤ اخستے چې بيا  ودرېدل، د لږ ساعت د خاموشۍ نه پس لېوني پښتون خبره شروع کړه.

"د صدر صېب په اجازت! زۀ تراوسه پورې په دې پوهه نۀ شوم چې پتمن صېب وئيل څۀ، دۀ مونږ ته کوم انسان راښودۀ، اوس خو زما په خپل ځان هم شک راځي چې زۀ کوم مخلوق يم، ځکه چې د دې ليک انسان خو ماته څه د سيارې مخلوق ښکاري، ليک مې ورته ځکه ووئيلے چې دا خو ماته افسانه نۀ ښکاري، نۀ مضمون  ؤ او نه ماته داسې بل کوم ادبي صنف ښکاري".

د جان ګل پتمن سترګې راسرې شوې او داسې ښکارېده چې اوس به په لېوني پښتون حمله وکړي ځکه چې د جان ګل پتمن داسې تنقيدونو سره ډېره زياته ورانه وه او ځکه خو به يې خپلې غزلې هم داسې خاص تنقيد ته نۀ وړاندې کولې خو دا څۀ ورځې مخکښې يې د لېوني پښتون افسانې ته ګپ وئيلي وو نو هغه هم ورته وئيلي وو چې نر شه او تۀ يې وليکه،جان ګل پتمن لېوني پښتون ته برند برند کتل او داسې ښکارېده چې د  ناستو کسانو په مخکښې به يې ګز ګُمبت کړي، ځکه چې يو ځل يې يو شاعر په غزل تنقيد کړے ؤ او په هماغه غونډه کښې يې بيا ګوښمال کړے ؤ، خو دا ځل ورله دلته په سترګو سترګو کښې غريب غم وهلي دلاسه ورکړه او جان ګل پتمن په ځان يو لوئے زغم تېر کړو.

"په اصل کښې په جديده افسانه ځان پوهول هم ډېر ګران کار دے، ځينې ملګري داسې وي چې هغوي د پښتو روايتي افسانې کتلي وي نو هغوي په جديده افسانه چرته پوهېدے شي، دا يوه جديده افسانه ده او په هم داسې افسانو به مونږ د نړېوالو ادبونو سره سيالي کوو".

غريب غم وهلي يو ځل بيا د خپل استاذ طرفداري وکړه او د هغۀ په افسانه يې دا ځل ښې مفصلې خبرې وکړې او د دنيا د نورو ښو افسانو په شان  يې دا يوه ښه ادب پاره وګڼله.

"زۀ نۀ پوهېږم چې دا انسان په کومه زمانه کښې ؤ، د افسانې د چوکاټ نه خو يې زۀ ځکه وباسم چې د کردار پته يې نۀ لګي، پلاټ پکښې نشته، قيصه نۀ لري، خو صرف په موضوع نۀ بلکې په موضوعاتو يې هم خبره کول ګران دي خو د انسان کومه نقشه چې دۀ وړاندې کړې ده، ماته نۀ ښکاري چې ګني دا به انسان وي".

د جان ګل پتمن د سترګو نه د اور لمبې روانې وې، خو غريب غم وهلي هم قسم خوړلے ؤ او هغه له يې دلاسه ورکوله چې تۀ يې ماته پرېږده.
"ماته خو داسې ښکاري چې پښتون صېب په افسانه ځان پوهول نۀ غواړي، کۀ زۀ اوس تاته د دې يو يو خوبي بيانوم نو وخت به ډېر واخلي خو بيا هم زۀ تاته يو ځل وايم چې لږ سوچ پرې نور وکړه، دا يوه ښۀ افسانه ده".

غريب غم وهلي خو خبره کوله او جان ګل پتمن او لېوني پښتون ته به يې وار په وار کتل، داسې ښکارېده چې د خپلې خبرې دپاره ورسره څه دليل نشته.

ريب صېب! زما سره خو په دې ليک داسې نښتے يې، خدائے ته به څه ځواب ورکوې؟".
د لېوني پښتون دا خبره کول ؤ چې نور نو د غريب غم وهلي سره څه ځواب نۀ ؤ، سر يې ټيټ کړو او غلے شه.

"پتمن صېب! بې شکه چې ښه شاعري کوي خو په نثر ليکلو کښې ناکامه دے او بيا چې افسانه شي، نو افسانه خو ډېره خواري غواړي، ماته هم دا افسانه نۀ ښکاري او نۀ دا موضوع د افسانې ده، زۀ هغه ټولو ملګرو ته خواست کوم، څوک چې افسانه ليکل غواړي چې وړومبے دې پښتو افسانه وګوري، د افسانې په هنر دې ځان پوهه کړي او بيا دې يې وليکي".

پروېز اپريدي هم افسانه ونۀ ګڼله، د جان ګل پتمن غصې ته يې ښۀ خيال وۀ خو پروېز اپريدي کښې دا کمال ؤ چې څۀ به يې په زړۀ وو نو هماغه به يې په خولۀ وو، جان ګل پتمن دۀ ته هم سترګې سرې کړې، پتمن په دې مطمئن ؤ چې لا صدر صېب خبرې نۀ دي کړي او د هغه دا پوره اميد ؤ چې کۀ نور څوک هر څۀ وايي خو داود پرېشان به د افسانې ستاينه کوي.

يو ځل بيا په ناستو کسانو خاموشي خوره شوه، تر لږ ساعته پورې چې چا څه ونۀ وئيل نو نظامت چلونکي سيد خان مجنون ووئيل:
"که نور څوک په افسانه څه وئيل نۀ غواړي نو صدر صېب دې پرې خبرې وکړي".
د ناستو کسانو سترګې د داود پرېشان په لور شوې، داود پرېشان دَ خپل تندي نه خوله په مسواکه ګوته ښکته وڅڅوله  او مخې ته پروت د کاغذ يوه ټوکړه يې سمه کړه او په ټولو يې يو ژور نظر تېر کړو، غاړه يې تازه کړه.

"پتمن صېب! سره زما ډېر ښۀ تعلق دے او په ډېرو مشاعرو او غونډو کښې مو يو ځائے برخه اخستې او د دۀ شاعري هم زما ډېره خوښه ده".
جان ګل پتمن چې د داود پرېشان دا خبرې واورېدې نو زړۀ يې ډاډه شه، په مخ يې د مُسکا نرۍ څپه راغله او غريب غم وهلي او پروېز اپريدي ته يې په قهر کښې اشاره وکړه لکه چې ورته وايي "وګورئ دا اوس افسانه نګار دے".

داود پرېشان بيا خپله خبره شروع کړه:
"زما په خيال ملګرو په افسانه ځکه دومره خبرې ونۀ کړې چې په دې افسانه، لکه زما په څېر چې زۀ هم يو ادني شان افسانه نګار يم، هيڅ څوک هم پوهه نۀ شول".

د جان ګل پتمن د مخ په رنګ کښې تغير راغلو، داود پرېشان زياته کړه:
"وړومبے خو دا چې د افسانې عنوان نۀ وي بلکې نوم يې وي، بله دا چې نۀ مونږ د دې افسانې په سر پوهه شو، نۀ په منځ او نۀ په اختتام، کۀ د غم وهلي صېب دا خيال وي چې دا جديده افسانه ده نو زۀ دا وايم چې د جديدې افسانې نه مونږ تېر ناست يو، زۀ دَ پښتون صېب د خبرو سره اتفاق کوم، زۀ نۀ پوهېږم چې دا څه رنګ انسان دے او د کومې دنيا انسان دے؟ زۀ به دومره ووايم چې مونږ سره د "ګجرې" په څېر افسانې شته، ماته خو داسې ښکاري چې پتمن صېب هډو د پښتو افسانه کتلې نۀ ده، که يې کتلے وې نو په خپله به يې داسې افسانه نۀ ليکلے، زما ورته بس دا عرض دے چې يا خو دې د پښتو ښې افسانې وګوري او يا دې بس صرف شاعري کوي،  نثر دې نۀ ليکي ځکه چې نن سبا دَ تخصيص کار زمانه ده،  دَ أل راؤنډر جوړېدو کوشش دې نۀ کوي ۔ کۀ زمونږ په پښتو ژبه کښې داسې يو څو تنه شته چې هغوي دَ ادب په هر صنف کښې نوم ګټلے دے نو هغه ډېر لوئي عالمان او فاضلان خلق وو، دا دَ هر چا دَ وس کار نۀ دے۔

جان ګل پتمن څه وئيل خو په خولۀ کښې يې لاړې داسې وچې شوې وې چې خبره يې د خولې نه نۀ راوتله، د مخ رنګ يې بدل شوے ؤ، د خولو يو باران وو چې د مخ نه يې  روان وو، داسې يخ شوے ؤ لکه چې وينه پکښې نۀ وي خو په غېر ارادي طور يې د جېب پلو لاس لاړو، نصيب درياب يې کلک لاس ونيولو او څه يې ورته ووئيل خو چا وانۀ ورېدل.

د جون ۱۹مه، کال ۲۰۱۳ء
بډه بېره، پېښور

Thursday, March 21, 2013

د حجرې يو ماښام

ليکوال: احمد نديم قاسمي
ژباړن: رحمت ديوان
د بې ډوله انګيټۍ نه ګېر چاپېره د جاخه شوو ږيرو والا بوډاګان، برېتو له تاو ورکړي ځوانان او د خاورو نه ډک سرونه نيولي ماشومان ناست وو او د کلي ذيلدار د دوه درې دهقانانو د څادرونو نه تکيه جوړه کړې، ډډه وهلی پروت وه. فتو ميراثي او نورا دهوبي ورله پښې چاپي کولې، په دېوالونو خواره د دوی تت سېورو د اور د لمبو په اشارو نڅا کوله، د تړک تړک غږ سره اور لرګي خوړل، سپرغۍ په لوګي کې تاوېدلې، بره تور شوو برګو ته روانې وې، يو خواته زوړ ميراثي شيرو د حقې راښکلو لوبه پېل کړه، د ګړر ګړر په صدا کې ذيلدار اړخ بدل کړو او وې ويل:
ما څه وېل؟
يو ځوان لږ رامخکې شه او وې ويل:
تاسو د هوټل والا سره په جګړه شوئ او د هغه په جامو (د غاښونه جامه) کې مو سوځېدلی لرګی ورومنډه.
ذيلدار د فيل غاښونو په څېر وړه شان ږمنځ د خپل سر په نيم پاتې ويښتو کې ونښلوله.
او - او بس خو خلک راغونډ شو، خلاصون يې وکړ او لانجه يې ختمه کړه، زه د هغه ځای نه نېغ د وکيل کور ته لاړم، څه ګورم چې په مېز يو صندوق ګوټی پروت دی او د وکيل ټول بال بچ او نوکران ترې سندرې اوري.
ما ترې پوښتنه وکړه: وکيل صېب! ريکارډ مو چرته پټ کړی او ستن مو کوم ځای لګولې؟
ويل يې: دا راډيو ده راډيو.
ما ورته وويل: دا څه بلا وي؟.
وېل يې: مونږ اوس دلته په سرګوده کې ناست يو او د بمبۍ سندره اورو.
زما زړه يو ګړز وکړ، ما هم ټول عمر په سفر کې تېر کړی، يو خو د مقدمو دا سلسله نه ختمېږي، بله د ذيلدارۍ معامله ده، کله ګواهۍ ورکولو له ځم او کله صېب بهادر ته سلام له، کله کومه بله پېښه هوارول وي، سل کارونه وي زمونږه، لاهور ته هم يو ځل تلی وم، خو ما داسې مشين چرته هم ونه ليده، چې په سرګوده کې ناست يې او د کلکتې او بمبۍ سندرې اورې، اصل کې د دې وکيلانو د دروغو ويلو نه بل کار نه وي، ما ورته په خندا کې وويل: ولې جي! تاسو ما نه کم عقل جوړوئ څه؟.
ټول هلکان په خندا شو او وکيل په خندا خندا کې په چوکۍ کې ولوېده، ما وېل که ټوکې کوي، د دې ښاريانو ټوکې هم عجيبه عجيبه وي، په وړه وړه خبره به دومره اوږدې اوږدې خنداګانې کوي، ته به وی چې کومې لطيفې غضب کړی دی، يوه ورځ په غلطۍ کې د سرګوده په اډې کې ما د يو کس نه پوښتنه وکړه: څنګه وروره! دلته نه سرګوده پورې کرايه څومره ده؟.
هغه اول خو ماته حېران حېران کتل، لږ ساعت وروسته يې داسې ناڅاپه خندا وکړه چې قابو زما د لاسو نه د ميوو ټوکرۍ لوېدلې وه، ټول ډرائيوران راغونډ شو، ويل يې: ملک صېب! تاسو په سرګوده کې ولاړ يئ او د سرګوده د کرايه پوښتنه کوئ.
اخر په دې کې د خندا څه خبره وه، د پوستکي ژبه ده، چې وخوښېږي نو د چا پکې څه وس دی، څنګه الله يار کاکا؟
ټولو بوډاګانو د ذيلدار د خبرې تصديق وکړ، ذيلدار د لاس په زور ډډه ووهله: ښه، نو وکيل صېب وېل: دا يوه نوې آله ده او دا تار مار نه لري، بس په بمبۍ کې يو سړی سندره وايي او مونږ يې اورو.
ما خو، په قرآن قسم چې دا دروغ واورېدل نو سخت پرېښانه شوم، زرګونه ميله لرې يو سړی سندره وايي، تار مار نشته او وکيل صېب بې غمه په کور ناست سندره اوري، نو جوړ خدای د دوی په قابو کې راغلو، لکه چې دا خلک اوس په پيري او بوت هم قابض شول، چې دا اوس د پيري او بوت کار نه دی، نو نور څه دي، چې وکيل صېب ستنه تاو کړه او يوې ښځې د اوږدو اوږدو ساندو سره ژړا پېل کړه، وکيل وېل: دا د انګليسۍ سندره ده. خو پروردګار ماله هم غوږونه راکړي، د سندرې او ژړا توپير کولی شم، خو په دې نوې خبره حېران وم چې وکيل په مصر ستنه تاو کړه او عربي سندرې پرې غږېدلې، په لاهور يې وَروَسته نو اواز راغی: دا لاهور دی!. زه خو په يو درز سره په چوکۍ کې وغورځېدم او د وکيل بچو او نوکرانو ته چې مې وکتل، نو د هغوی خندا وه چې ختمېده نه، زه د ډېرې غصې نه د هغه ځای نه سرائې ته راغلم او په بله ورځ د ګواهي ورکولو نه وروسته کور ته راغلم، زما مازغه دا خبره نه مني او که دا رښتيا دي نو قيامت خو رانزدې دی.
بوډا الله يار په اور تاوده کړي لاسونه په مخ راښکل، ويل يې: ملک صېب! غضب يې کړی، دې خلکو لکه چې د الوتلې مرغۍ پرونه شمارلي دي، په خدای که يې څوک وشماري، د زمانې نقشه يې ورانه کړې، اوس که چېرته زمونږ پلار نيکه د خدای په قدرت ژوندي شي او دا هر څه وويني نو د حېرانتيا دلاسه به واپس مړه شي، اورګاډی وګورئ! تور د اوسپنې مشين د پېښاور نه لهور او لهور نه دلي پورې منډې وهي او نه ستړی کېږي، دا ګراموفون باجه مو ليدلې؟ څوک لګيا وي په دې تور ککوړي کې؟ بس کيلي تاو کړه، ستنه پرې دپاسه کېده او (مونږ يو د خېبر ځلمي).
(خاوره انقلاب غواړي)، (راشه او راشه)، (يا قربان) کومه سندره چې غواړې واوره. يقين مې نه راتلو، خو په سترګو مې وليدل، په غوږونو مې واورېدل او لاسونو کې مې وکتل، جادو مادو خو دی نه، بس د کوم نَټ کمالات دي چې اواز يې قېد کړی دی. د مجيد خان تاڼېدار زوي وحيد نه مې پرون واورېدل چې په لويو ښارونو کې د شپې تماشې کېږي، په سپينو څادرونو عکسونه ګرځي راګرځي، اسپې منډې وهي، ګاډي زغلي، په يو سپين څادر يې ټوله نړۍ راغونډه کړې، خو زما په دې باور نه راځي، ملک صېب! دا نوي ځوانان چې انګليسي يې زده کړې، دروغ ډېر وئ.
ملک صېب ستوماني وويسته او رانېغ شه، د چيلم نزدې راوړلو اشاره يې وکړه، وېل يې: الله يار کاکا! قسم په خدای، ما په دې خپلو سترګو دا تماشه ليدلې، ګرځېدل خو پرېږده، دا عکسونه خو خبرې هم کيي، د خندا، ژړا او منډو ترړو اوازونه يې هم راځي، د اوبو توئېدو، کاغذ شلېدو، دروازه خلاصېدو........... په خدای مې دې قسم وي، ټول اوازونه.
يو بل بوډا وويل: اوس ستا د خولې نه اورو، که بل څوک وی نو مونږ به پې د لېوني ګومان کولو.
ذيلدار لږ پښېمانه شه، وېل يې: اوه باباجي! ما دوه څلور ځله دا تماشه ليدلې، اوس که وحيد دلته وی، نو ګواهي به يې درکړې وه، د دې سره ما يوه بله تماشه هم وليده، يو ځوان اووه کسانو په تورو والو، مانه هېر شوي وو چې دا خو صرف تماشه ده، بس چيغې مې کړې: د خدای نه وويرېږئ، څوک هم په دې غريب زړه نه سوځي، ای د خدای ظالمانو! يو بې ګناه غريب وال خوري او تاسو ناست يئ، داړې مو چينګې کړي.
وحيد دې ژوندی وي، چې زه يې د مټ نه ونيولم او په چوکۍ يې کېنولم، چې دا خو عکسونه جنګېږي، بيا ماته د خپلې غلطۍ احساس وشه، دومره دهوکه پرې سړی خوري.
سبحان الله - سبحان الله ......... غضب يې کړی، کمال يې کړی. د حجرې په لوګو کې سره اوازونه ټول ګډ وډ شول.
ذيلدار څادرونه راتاو کړل او د څنګل نه يې لاندې کړل، وېل يې: خو دا د راډيو خبره خو چې زه مړ شم، نو هم به يې ونه منم، دروغو ته رښتيا څنګه ووېم؟.
د حجرې ور د يوې وچې چيغې سره خلاص شو، يو ځوان چې چشمې يې په سترګو وې، په انګليسي ويښتو کې لاس وهلو، رادننه شه، يو خواته د بوټانو په ويستو سره يې وېل: السلام عليکم
ټولو ځواب ورکړ: وعليکم السلام
ملک جي وويل: راځه وحيد خانه! ښه يې؟ هم ستا خبرې کېدې، الله يار ستا نه ډېر بدګمانه دی، وئ چې هغه د عکسونو د تماشې خبره دروغ ده، وحيد دروغ وئ.
وحيد وخندل او الله يار ته يې وکتل، وېل يې: ښه باباجي! دا دروغ سهي، ته يې مه منه، بزرګان څوک مجبوروي، خو زه په دې ګناګارو سترګو څه وکړم، چې په خپله يې ګرځېدونکي او ويونکي عکسونه ليدلي دي، که تا په دليلونو پوی کړم، خو ته به بيا هم دغسې ناپوهه يې، پرون دلته د انګيټۍ په غاړه د زمکې په هکله خبره راغله، ما وېل زمکه غونډه ده، نو الله يار کاکا په قار شه.
الله يار کاکا په يو لرګي انګار راغونډول، وې وېل: وحيد خانه! زما خبره واوره! په خدای قسم، پرون خو ما وېل ته ټوکې کی، خو نن دې بيا دا خبره وکړه، ووايه! زمکه څنګه غونډه ده؟.
وحيد په سنجيدګۍ سره وويل: که چرې د دې ځای نه څوک مشرق ته مخ کړي او روان شي، نو يو نه يو ورځ به بيا هم دلته راورسي.
په حجره کې د خندا يو طوفان راوچت شه، ذيلدار د خندا ودرولو دپاره په خپله خوله کې د څادر پيڅکی وټومبه، ماشومانو يو بل له لتې ورکولې او رغړېدل، په خندلو خندلو د الله يار کاکا پګړې خلاصه شوه، اخر يې د خپلو ضعيفو سترګو نه اوبه وچې کړې او د وحيد خان په اوږه يې لاس کېښود: تر قيامته دې ژوندی وي ستا ښوونکی، څه دليل يې درکړی، قربان دې شم، يره! چې زه ووځم او د ټول کلي يو چکر ولګوم، نو بيا به حجرې ته راتلی شم، خو کلی خو څلور کونجه دی، بيا دا څنګه کېدی شي؟
وحيد خان دې خنداګانو سره عادت وه، په خندا يې وويل: خو زما مطلب دادی چې هم يو خواته روان يې.
الله يار وويل: زه به هم يو خواته ځم، لهور يا امرت سر ته خو نه ځم.
وحيد څه ځواب ورکړ، خو د هغه اواز په تېزه خندا او بې ډوله چکچکو کې ورک شه.
الله يار کاکا يو دم خپل مخ سنجيده کړ او وې وېل: ښه نو وحيد خانه! کوم بل دليل؟ خو د دليلونو ضرورت څه دی، الله مونږ له سترګې راکړي دي، مونږ وينو چې زمکه څلور کونجه ده.
وحيد وويل: بابا! د زمکې په مقابله کې زمونږ وجودونه ډېر واړه دي، اوس که يو مېږی په يو غټ بال کېني، نو هغه ته به بال څلور کونجه ښکاري.
د الله يار کاکا مخ د خندا نه سور شو: ولې تا د ځانه کله مېږی جوړ کړی او په بال ناست يې؟.
د خندا او چکچکو يو بل طوفان راجګ شه او په دېوالونو ګډېدونکي سېوري د يو بل سره په جنګېدو شو.
ذيلدار چغه کړه: الله يار بابا! په قرآن شريف مې دې قسم وي، تا خو زه په خندا خندا مړ کړم، په تشو کې مې درد شه، ستا مخې ته وحيد هيڅ هم نه دی، رښتيا دې وويل، اخر مېږی د انسان په خبرو څه پَېږي.
د وحيد په مخ يو څه د خفګان کرښې راښکاره شوې: ملک صېب! تاسو خو پوی يئ، زه به هم تاسو سره خبره کوم، واورئ! تاسو يو موټی خټه په لاس کې راواخلۍ او هغه په زوره زوره په هوا کې تاو کړئ، چې کله خټه په تېزۍ سره چورلي نو هغه به په مزه مزه غونډېږي، هر تاوېدونکی شی غونډ وي.
ذيلدار وويل: مونږ خو د زمکې خبره کوو.
وحيد وويل: زمکه هم چورلي کنه.
ذيلدار په خندا کې وويل: دا نوې بجلي وغورځېده.
الله يار کاکا په تېزه وويل: همدا دې په مدرسه کې زده کړي، زمکه چورلي، سبحان الله! بخښنه غواړم وحيد خانه! ماته خو ستا په مزغو کې څه فرق ښکاري، په زمکه کورونه دي، غرونه دي، سمندرونه دي، که چرته په چورلېدو کې سمندر لاندې راشي نو اوبه به په زمکه څنګه ودرېږي؟ غرونه به څنګه ولاړ پاتې کېږي؟ مونږ په خپله ولې نه رالوېږو او بيا دومره موده تېره شوه، ما خپل ځان کله هم سرچپه ونه ليده، چې سر مې لاندې او پښې بره شوې.
وحيد غلي شان وويل: په زمکه کې دننه کشش دی، کوم چې هر شی ځان ته راکاږي.
د الله يار صبر ختم شه: زمکه نه ده د اندرُبا (مقناطيس) غر دی، د خاورو په ډېري کې به اخر څه کشش وي، په زمکه کې کشش دی، زمکه چورلي، زمکه غونډه ده، دا خو د قيامت نښې دي.
وحيد خان يو خو په خپله خبره کلک ولاړ وه، بل دومره هوښيار هم نه وه چې چپ شوی وی، وېل يې: چې زمکه نه چورلي نو بيا ورځ او شپه څنګه بدلېږي؟
ټولې حجرې په يو غږ وويل: سپوږمۍ چورلي.
وحيد وويل: نه، زمکه چورلي.
د يو ګوډ نه يو سپين ږيری بابا په ټوخه ټوخه کې راپاڅېد او په ډېره ګرانه د وحيد خواته کېناست، ويل يې: چپ بچيه چپ، يوه وړه شان خبره کوم، ته وی چې زمکه چورلي، زما عمر نوي کالو ته نزدې دی، ما ستا ډر نيکه هم ليدلی، د حجرې ور هغه وخت هم دکهن اړخ ته وو، نن هم د دکهن اړخ ته دی او بيا به هم د دکهن اړخ ته وي، که زمکه چورلېدی نو د دې ور به ضرور د پورب، پچهم يا اتر اړخ ته راته، ساده شانتې خبره مې وکړه، اوس د دې ځواب راکه.
په حجره کې چوپيا خوره شوه، د يو ګوډ نه د ذيلدار د غوا د ساه اخستو اواز واضحه اورېدل کېده، وحيد وويل: خو بابا! حجره خو په خپل ځای ولاړه ده، صرف زمکه چورلي، حجره خو نه چورلي.
بوډا وويل: خو حجره په زمکه ده کنه، چې زمکه وچورلېږي، نو ورسره به حجره هم چورلي، چې زه پښې تاوې کړم نو ورسره به مې سر هم تاوېږي، که نه؟
خو...
خو د وحيد اواز چا هم وانه ورېده او ټولو خلکو سپين ږيري ته کتل، کوم چې د هغه ځای نه پاڅېد او بيا خپل ځای ته لاړو، د خپلو مټو نه يې تکيه جوړه کړه او داسې بې غمه پرېوت ته به وايې چې ټوله نړۍ يې فتح کړې ده.
ذيلدار پګړۍ تړله، وې وېل: د بزرګانو ژوند غنيمت دی، ګني نو وحيد خو مونږ بې ځوابه کړي وو.
وحيد چشمې پاکولې، وې ويل: ملک صېب! والله ځکه مې حجرې ته په راتګ زړه نه کېږي، زما په خبره خو څوک پَېږي نه او بيا په کوڅو کې هر يو وئ چې حجرې ته راځه، حجرې ته راځه، اخر ولې راشم دلته؟ په ساده ساده خبرو خو تاسو پَېږۍ نه، ستاسو په راډيو او سينما باور نه راځي.
الله يار کاکا په ږيره کې ګوتې وهلې،: څنګه راشي، چې دا خبره مزغه نه مني.
د حجرې ور يو دم بيرته شه، د تور رنګ يو ځوان په تېزۍ سره راننوته او چغه يې کړه: ملک صېب! مبارک - مبارک - مبارک - لک لک مبارک.
ذيلدار په حېرانتيا پوښتنه وکړه: ولې څه خبره ده؟
تور ځوان داړې چينګې کړې: الله درله زوی درکړو.
د هر خوا نه اوازونه راغلل: مبارک شه، مبارک شه، مبارک شه.
الله يار کاکا په خندا کې وويل: سبحان الله، د شپږو لوڼو نه پس دې زوی وشه، څومره د خوشحالۍ خبره ده.
ذيلدار پاڅېد، وې وېل: او کاکا! بس د يو بزرګ مهرباني ده، د ډېرو دعاګانو نه وروسته مې ترې تعويذ راوړی وه، هم د هغوی کرامات دی.
ټول خلک ودرېدل او په ذيلدار پسې شاته شاته روان شو. وحيد، الله يار يو خواته بوتلو او ورته يې وويل: کوم بزرګ د جينۍ نه هلک او د هلک نه جينۍ جوړولی شي؟ کاکا! ستا پې يقين دی؟.
الله يار وويل: او، او، ولې نه، زه هم د يو فقير په دعا پېدا شوی وم.
وحيد په ګلي بن کې مخ پټ کړ او په کوڅه کې تاو شه.


حجامت

ليکوال: سعادت حسن منټو
ژباړه: رحمت ديوان
"په ما خو تاسو ژوند حرام کړى، خداى دې وکړي چې زه مړه شم".
"د خپلې مرګ دعاګانې څه له غواړې، چې زه مړ شم نو ټوله کيسه به ختمه شي، که وايې نو زه هم دا اوس خودکشۍ له تيار يم، همدلته نزدې د ترياقو پلورنځى دى، يو توله ترياق به ډېر وي".
"لاړ شه...... سوچ ولې کوې؟".
"ځمه.... ته پاڅېږه او ماله......... پته نشته چې يو توله ترياق به په څو وي، ته ماله اندازاً لس روپۍ راکړه".
"لس روپۍ؟".
"او کنه....... خپل ځان وژنم..... لس روپۍ ډېرې خو نه دي".
"زه يې نه شم درکولى".
"لازمي ده چې په ترياقو ځان ووژنې؟".
"سنکهيا هم بده نه ده".
"په څو به وشي؟".
"پته نشته......... ما تراوسه کله سنکهيا نه ده خوړلې".
"تاسو ته د هر څيز مالومات وي...... ګوشنا کېږې ولې؟".
"ګوشنا خو رانه ته جوړوې....... زه به د زهرو د قيمتونو نه څه خبر يم".
"تاسو سره د هر څيز مالومات شته".
"ته خو مې تراوسه مالومه نه کړې".
"دا ځکه چې ته زما په هکله کله هم سوچ نه کوې".
"دا بالکل غلطه خبره ده...... پنځه کاله وشول، ته په دې کې ماته داسې ورځ وښايه چې ما ستا په اړه سوچ نه وي کړى".
"لرې کړه..... په دې پنځه کاله کې چې څومره هم ورځې دي، په هغې کې تا ماته هم دا بکواس کړى دى".
"ته حقيقت ته بکواس وې؟.... زه اوس څه ووايم".
"چې څه وېل غواړې ووايه....... ستا خوله خو هسې هم بې واکه ده".
"تا بيا بدزباني شروع کړه".
"بد زبانه خو تاسو يئ......... ما په دې پنځه کاله کې، قران راواخله او ووايه، کله ستا سره داسې ګستاخي کړې ده؟ ګستاخ خو په خپله يې.....".
"ولې غلې شوې...... چې څه وېل غواړې ووايه".
"زه څه وېل نه غواړم........ تاسو ته به څوک څه ووايي........ تاسو خو دا غواړئ چې انسان ته تکليف ورسي خو هغه اف هم ونه کړي، زه خو له داسې ژونده وېرېدلې يم".
"ته غواړې څه، چې دا هم مالومه شي".
"زه هيڅ هم نه غواړم".
"نو بيا دا ګيلې څه مانا لري؟".
"د دې له مانو نه تاسو ښه خبر يئ...... ناجاڼه کېږې ولې؟ څه خبره خو به د دې ګيلو شاته وي".
"څه؟".
"ماته څه پته ده".
"دا خو عجيبه خبره ده...... په خپله يې شلوې او په خپله يې ګنډې......... سمه خبره ولې نه کوې......... زه خو نه پوهېږم چې دا د هرې ورځې جنګونه به مونږ چرته بوځي".
"جهنم له".
"هلته به هم مونږ يو ځاى يو".
"زه خو هلته بالکل نه ځم".
"نو ته به چرته يې؟".
"زه نه يم خبره".
"ته له ډېرو خبرو نه يې خبره......... د ټولو نه لويه خبره زما د مينې ده، چې ته ترې تراوسه بې خبره يې........... زه نه پوهېږم.......... يا يې ما په ويلو کې بخيلتوب کړى، يا په تا کې هغه حِس نشته چې دا جذبه وپېژنې".
"بې حسه خو اصل کې تاسو يئ".
"څنګه؟".
"دا هم څه خبره ده..... په دې پنځه کاله کې هره ورځ........ هره ورځ".
"هم دا زما د مينې ثبوت دى".
"لعنت دې وي په داسې مينه، چې سړى ترې تنګ شي".
"له مينې څوک تنګېداى شي؟".
"زما مثال وړاندې دى".
"نو مطلب دا چې تا اقرار وکړو چې زه له تا سره مينه کوم؟".
"ما کله اقرار وکړو".
"دا اقرار و کنه".
"وي به".
"وي به نه...... وو....... خو ته به يې منې نه، ځکه چې ته ضدي يې، زه نه پوهېږم چې ستاسو د ښځو نفسيات څه دي، چې ورسره مينه وکړې نو يرېږي او چې ځان پرې لاپروا کړې نو بيا به خفه وي".
"هسې بکواس دى".
"ځکه چې دا د يو پرخلوص خاوند له خولې وتې دي".
"لرې شه......... ستا خلوص ما ليدلى دى".
"چې دې ليدلى نو ايمان پرې ولې نه راوړې؟".
"ما مه تنګوه، زه ښه نه يم....... زما هيڅ نه خوښېږي".
"خپل ځان دې هم نه خوښېږي؟".
"قسم په خداى........ نن نه".
"سبا خو به دې خوښ شي".
"نه يم خبره".
"عجيبه خبره ده، چې د هر څه نه خبره يې........ خو وايې چې نه يم خبره....... دا څه دي؟........ ته صفا صفا ولې نه وايې چې ته زما نه کرکه کوې".
"نو واوره.......... زه له تا نه کرکه کوم".
"زه دې ډېر خفه کړم........ ما خو ستا د هرې خوشحالۍ خيال ساتلى دى".
"خو د يوې خبرې خيال دې نه دى ساتلى".
"د کومې خبرې؟".
"عقل لرې....... خپله يې مالوم کړه........ زه يې درته ولې ووايم".
"څه اشاره خو وکړه".
"زه په داسې اشارو نه پوهېږم".
"تا داسې خبرې له کومه زده کړې؟".
"له تا نه".
"ما نه.......... زه ډېر حېرانه شوم، چې دا تور ته په ما ولې لګوې".
"په تاسو خو هر يو تور لګېدى شي".
"د مثال په توګه؟".
"زه درله مثالونه نه شم درکولى....... د خداى لپاره دا خبرې بس کړه، زه نوره تنګه شوم....... بس....... ما درته ووېل چې........".
"څه؟".
"يا خدايه زما دې توبه وي........ ما ډېره مه تنګوه......... زما زړه غواړي چې د خپل سر ويښته راوشلوم".
"زما سر شته کنه...... ته د دې ويښته ښه په مينه راشلولى شې".
"تا ته خو خپل ويښته ډېر ګران دي".
"انسان ته خپل هر يو څيز ګران وي".
"خو د سړو په سر د ويښتو دا پنډ ډېر عجيبه ښکاري........ تاسو ولې د خپلو ويښتو کمولو نه پرهېز کوئ".
"زه ډېر پرهېزګاره سړى يم".
"دومره دروغ...... هغه بله ورځ خو تاسو ماته ويلي وو چې ما په يو پروګرام کې شراب وڅښل".
"لاحول و لا قوة......... ما خو صرف د خوږو يو ګلاس څښلى و".
"دا کومه بلا ده؟".
"ډېر بې ضرره څيز دى".
"ستا دا بدکلامي چرته ما هم بدکلامه نه کړي".
"لکه چې تاسو بدکلامه نه يئ".
"بدکلامه خو ستا پلار وه.... تاته پته ده........ هغه خو به په هره خبره کې کنځلې کولې".
"زه درته وايم چې زما د مړ (موئے) پلار خلاف يوه خبره هم ونکړې......... ستاسو خوله ډېر بې واکه شوې ده".
"بې واکه شوې څنګه ده؟".
"ماته نه ده مالومه".
"چې درته مالومه نه ده نو بيا دې راباندې دا فتوي څنګه ولګوله".
"زه درنه دا پوښتنه کوم چې دا ويښته دې دومره ولې لوى کړي، ماله ترې کرکه راځي".
"بس دومره خبره وه چې تا پرې دنيا په سر راواخسته......... زه لاړم".
"چرته؟".
"بس لاړم".
"د خداى لپاره ماته ووايه........ ګني زه به خودکشي وکړم".
"زه نصرت نايي له لاړم".

 

Copyright @ 2013 رحمت-دیوان.